مهندسی الکترونیک و مخابرات
مهندسی الکترونیک و مخابرات

مخابرات الکترونیک 

یک رشته‌ی چندوجهی است که دانشجوی آن دوره های متعدد و مختلف دروس گرایش‌های چندگانه برق را طی می‌کند. هدف از برگزاری دوره الکترونیک و مخابرات دریایی تامین نیروی متخصص مورد نیاز ناوگان تجاری و نظامی کشور در ضمینه تحقیق و توسعه سامانه‌های مخابراتی و الکترونیکی دریایی است البته فارغ‌التحصیلان این رشته لازم است با مباحث گرایش قدرت و کنترل نیز آشنایی کامل داشته باشند.

تمام زمینه هایی که وسیله ای نقلیه در آن نقش اساسی دارد، بحث مخابرات در آن زمینه یک فوریت و ضروت انکارناپذیر است. کشتی ها و ناوبرها و به طور کل وسایل دریایی نیازمند سیستم مخابراتی قوی برای ارسال یا دریافت پیام جهت کارهای ضروری یا مواقع اضطراری هستند. مدارها و سیستم های مخابراتی سیستم های پیچیده ای هستند که هر روز نیاز بیشتری را از بشر مرتفع می سازند.

با توجه به طولانی بودن سفرهای دریایی و نیاز به پایداری بالای شناورهای تجاری در محیط‌ دریا طبق قوانین بین‌المللی لازم است هر شناور مجهز به تجهیزات ویژه ی برد بلند مخابراتی، سامانه‌های سنجش الکترونیکی و سیستم‌های الکتریکی باشد. علاوه بر الزام قانونی وجود سامانه‌های ارتباط ماهواره‌ای، فرستنده گیرنده‌های رادیویی، رادارهای ناوبری، سامانه سونار جهت عمق‌یابی(اکوساندر)، ژنراتورها، سامانه‌های هدایت خودکار شناور (اتوپایلوت)، سیستم های کنترل هیدرولیکی (دریچه‌ها، سکان و…)، سامانه‌های مکان‌یابی و… بر روی یک شناور اقیانوس پیما حیاتی است و این امر ضمینه‌ی کاری مناسبی را برای فارغ‌التحصیلان این رشته فراهم می کند. لازم به ذکر است در شناورهای نظامی توجه ویژه‌ای به تجهیزات الکترونیکی می‌شود و علاوه بر موارد فوق‌الذکر رادار، سامانه‌های ارتباطی UHF/VHF، سامانه‌های کنترلی نیمه فعال، سامانه‌های کنترل آتش، سامانه های پیش‌اخطار، IFF و… در یک شناور نظامی مورد استفاده قرار می گیرند. در واقع به علت ماهیت سفرهای دریایی یک کشتی مانند یک کشور مستقل است و فارغ‌التحصیل این رشته می‌بایست مسولیت عیب‌یابی و تعمیر کلیه‌ی قطعات الکترونیکی و الکتریکی این کشور مستقل را به عهده بگیرد.

وظایف مهندس الکترونیک و مخابرات در کشتی:

تعمیر و نگهداری و نظارت بر عملکرد سیستمهای کنترلی کشتی, تجهیزات برقی و الکترونیکی , اتوماسیون , الکترو هیدرولیک و نیوماتیک و سیستمهای مخابراتی

تعمیر ونگهداری و نظارت بر عملکرد ژنراتور های اصلی و ژنراتور اظطراری وشبکهء توزیع برق کشتی .

تعمیر و نگهداری و نظارت بر عملکرد ماشین آلات عرشه از جمله جرثقیلها , دربهای هیدرولیکی انبارها , تجهیزات لنگر و طناب کشی.

تعمیر و نگهداری و نظارت بر عملکرد تجهیزات ناوبری و شبکهء کامپیوتری کشتی.

توانایی های مورد نیاز و قابل توصیه:


به خاطر وجود دروس رشته برق و مخابرات و تلفیق آن با رشته های دریایی توانایی های مختلفی در این رشته لازم است. قوی بودن در دروس ریاضیات و فیزیک از الزامات این رشته است. هم چنین توان بدنی برای انجام کارهای سخت هم مورد نیاز است به این علت که در طول کار باید در کشتی و در حال سفر باشید  . تحمل دور بودن از خانواده و داشتن روحیه ی قوی از دیگر الزامات این رشته است.

کارشناسی مهندسی مخابرات و الکترونیک دریایی :

تمام زمینه هایی که وسیله ای نقلیه در آن نقش اساسی دارد، بحث مخابرات در آن زمینه یک فوریت و ضروت انکارناپذیر است. کشتی ها و ناوبرها و به طور کل وسایل دریایی نیازمند سیستم مخابراتی قوی برای ارسال یا دریافت پیام جهت کارهای ضروری یا مواقع اضطراری هستند. مدارها و سیستم های مخابراتی سیستم های پیچیده ای هستند که هر روز نیاز بیشتری را از بشر مرتفع می سازند.
فارغ‌التحصیل‌ مهندسی‌ مخابرات و  الکترونیک‌ دریایی‌ رهبری و هدایت‌ صحیح‌، تعمیرات‌ و نگهداری‌ تمامی دستگاه‌های‌ الکترونیکی‌ موجود در ناو را برعهده‌ می‌گیرد. گفتنی‌ است‌ فارغ‌التحصیلان‌ این‌ رشته‌ باید با مهندسی برق‌, گرایش‌ قدرت‌ , الکترونیک و مخابرات‌ آشنا باشند.
دروس این دوره ترکیبی از درس عمومی، علوم پایه و دروس اصلی مهندسی برق و دروس تخصصی مخابرات و الکترونیک است

طرح آموزشی : طول متوسط این دوره ۴ سال است و طول هر ترم ۱۷ هفته آموزش کامل است. مدت هر واحد درس نظری حداقل ۱۷ ساعت , عملی و آزمایشگاهی ۲۴ ساعت و کارگاهی حداقل ۵۱ ساعت است.

دروس‌ پایه‌: ریاضی، معادلات‌ دیفرانسیل‌، آمار و احتمالات‌ مهندسی‌، برنامه‌نویسی‌ کامپیوتر، محاسبات‌ عددی‌ و فیزیک‌.

دروس‌ اصلی و تخصصی: الکترومغناطیس‌، مدارهای‌ الکتریکی‌، الکترونیک‌، اندازه‌گیری‌ الکتریکی‌، ماشین‌های الکتریکی‌، مدارهای‌ منطقی‌، ریاضیات‌ مهندسی‌، زبان‌ خارجه‌ تخصصی‌، مخابرات‌، اصول‌ مهندسی‌ دریایی‌، سیستم‌های‌ کنترل‌ خطی‌، کارگاه‌ عمومی برق‌، میدان‌ها و امواج‌، مدارهای مخابراتی‌، ماکروویو، اجزاء کامپیوتر، آنتن‌، اصول‌ سیستم‌های‌ رادار، رادارهای ARPA ,تکنیک‌ پالس‌، میکروپروسسور، امواج صوتی در آب و سونار و کارورزی‌ می باشد.

هدف این دوره تربیت کارشناس در زمینه شناخت نحوه عملکرد و چگونگی نگهداری و بهره برداری و تجزیه و تحلیل و طراحی سیستمها و مدارهای الکترونیکی و مخابراتی است .
فارغ التحصیلان این دوره دارای توانائیهای زیر خواهند بود :
– مهارت کافی در بهره برداری نگهداری و تعمیرات سیستمهای خارجی و فراهم نمودن زمینه طراحی این سیستمها و اجرا ی آنها
– شناسایی تکنولوژی جدید و ارزیابی آنها و دارا بودن زمینه لازم برای نوآوری
– سرپرستی و نظارت بر فعالیت کاردانها و تنظیم برنامه های آموزشی کاردانی در زمینه های فوق الذکر
– شرکت در پروژه های تحقیقاتی صنعتی و بررسیهای فنی در زمینه مخابرات
– برنامه ریزی و سرپرستی فعالیتهای مربوطه
– تهیه گزارشهای فنی و ارائه پیشنهادهای اصلاحی به منظور بهبود کار

 کارشناسی مهندسی برق – الکترونیک :

الکترونیک علمی است که به بررسی حرکت الکترون در خلاء در مواد رسانا و یا نیمه رسانا و اثرات و کاربردهای آن می‌پردازد. با توجه به این تعریف، مهندس الکترونیک در زمینه ساخت قطعات الکترونیک و کاربرد آن در مدارها، فعالیت می‌کند.

به عبارت دیگر، زمینه فعالیت مهندسی الکترونیک را می‌توان به دو شاخه اصلی “ساخت قطعات و کاربرد مداری قطعه” و “طراحی مدارهای الکتریکی” تقسیم کرد.

تکنیک پالس، الکترونیک ۳، میکروپروسسور، معماری کامپیوتر، مدارهای مخابراتی، فیزیک مدرن و فیزیک الکترونیک از جمله دروس اصلی گرایش الکترونیک محسوب می‌شوند.

زمینه‌ها

مهندسی الکترونیک تمامی سیستم‌ها و ادوات الکتریکی و الکترونیکی را در تمامی اشکال و اندازه ها طراحی، تولید، تحلیل و بهبود می بخشد.

یک مهندس االکترونیک به طراحی و ساخت مدارهای الکترونیکی والکتریک با کارکردهای بسیار می پردازد.

درس های تخصصی مهندسی برق – الکترونیک :

از درسهای پایه و اصلی موثر در مهندسی الکترونیک می توان به درسهای مدارهای الکتریکی، الکترونیک ۱ و ۲، مدارهای منطقی و مخابرات اشاره کرد.
بعضی از درسهای تخصصی این گرایش عبارتند از:

الکترونیک : مبحث اول این درس مربوط به پاسخ فرکانسی است که به طور اجمال عوامل مربوط به کاهش بهره در فرکانسهای بالا و پایین (در واقع بالاتر و پایین تر از پهنای باند میانی) و روشهای به دست آوردن فرکانسهای قطع بالا و پایین را در تقویت کننده های ترانزیستوری مورد بررسی قرار می دهد. در مبحث دوم پایداری تقویت کننده های فیدبک مورد توجه قرار می گیرد.

تکنیک پالس: در درسهای مدار و الکترونیک، دانشجویان با سیگنالهای سینوسی و پاسخ مدارهای خطی و یا غیرخطی به آنها آشنا می شوند، امروزه و با توجه به رشد روزافزون فن آوری دیجیتال، کمتر مدار الکترونیکی یافت می شود که در آن فقط سیگنالهای سینوسی به کار رفته باشد. پالس در حالت کلی به سیگنالهایی گفته می شود که تغییرات جهش داشته باشند. از مهمترین این سیگنالها که در درس تکنیک پالس هم مورد بررسی قرار می گیرد، سیگنالهای پله، مربعی، مورب و نمایی هستند.
میکروپروسسور: پس از پیدایش الکترونیک دیجیتال و جنبه های جذاب و ساده طراحیهای دیجیتال و کاربردهای فراوان این نوآوری، با تکنولوژیهای SSI , MSI ، ادوات الکترونیک دیجیتال، مانند قطعات منطقی به بازار ارائه شد. شرکت تگزاس اولین میکروپروسسور ۱۶ بیتی را با فن آوری SI2 طراحی و عرضه نمود که بعنوان بخش اصلی ماشین حساب مورد استفاده قرار گرفت و این گام اول در پیدایش و ظهور میکروپروسسورها بود.
معماری کامپیوتر: در این درس معماری داخل ۸ بیتی ها و نحوه اجرای دستورالعملها در این پردازنده ها، بررسی حافظه ها و روش دستیابی میکروپروسسورها به اطلاعات حافظه، معرفی زبان اسمبلی پردازنده های ۸ بیتی و ایجاد توانایی جهت نوشتن برنامه ای برای عملکردی خاص به کمک میکروپروسسورها و معرفی قطعات جانبی مورد استفاده توسط ریزپردازنده ها، مورد مطالعه قرار می گیرد.

مدارهای مخابراتی: درس مدار مخابراتی به بررسی ساختار و یا طراحی مدارهایی می پردازد که در فرکانسهای بالا کار کرده و یا به نوعی در ارسال پیام در گیرنده و فرستنده نقش دارند. در این درس ابتدا با نویزهای حرارتی، ترقه ای و … آشنا شده و راههایی برای محدود کردن نویز پیشنهاد می شود، سپس مدارهای تشدید و تبدیل امپدانس که به منظور انتقال حداکثر توان به کار می روند مورد بحث قرار می گیرد.

فیزیک مدرن: در فصل اول این درس با پرداختن به نسبیت خاص دانسته های علمی ما کاملاً اشتباه از آب درآمده و با پرداختن به اصولی نظیر اتساع زمان، پدیده دوپلر، انقباض طول، نسبیت جرم، جرم و انرژی و …، همه دانسته های ما را (حداقل در حیطه دانستن) نابود می کند.
فصلهای دیگر درس به موضوعاتی نظیر خواص ذره ای امواج، پدیده فتوالکتریک، نظریه کوانتومی نور، پرتوایکس، پراش ذره، ساختار اتمی، مکانیک کوانتومی و … می پردازد.

فیزیک الکترونیک: شامل مطالعه خواص سیلیکون، بلورشناسی، روشهای ساخت قطعات و مدارهای نیمه هادی، تحلیل و طراحی این مدارها، به دست آوردن مشخصات قطعات و یکی از مهمترین زمینه های کاری و تحقیقاتی در رشته الکترونیک است. پیش نیاز این قسمت تسلط بر درس دریاضی مهندسی و معادلات دیفرانسیل و مختصری در فیزیک کوانتوم و فیزیک مدرن می باشد.

کارشناسی مهندسی برق – مخابرات :

گرایش های مقطع لیسانس
رشته مهندسی برق در مقطع کارشناسی دارای ۴ گرایش الکترونیک، مخابرات، کنترل و قدرت است. گرایش های فوق در مقطع لیسانس تفاوت چندانی با یکدیگر ندارند و هر گرایش با گرایش دیگر تنها در ۳۰ واحد یا کمتر متفاوت است. و حتی تعدادی از فارغ التحصیلان مهندسی برق در بازار کار جذب گرایشهای دیگر این رشته می شوند.

مهندسی برق- مخابرات
مخابرات، گرایشی از مهندسی برق است که در حوزه ارسال و دریافت اطلاعات فعالیت می کند. که این اطلاعات می تواند صوت، تصویر یا داده های کامپیوتری باشد.  مهندسی مخابرات با ارائه نظریه ها و مبانی لازم جهت ایجاد ارتباط بین دو یا چند کاربر، انجام عملی فرایندها را به طور بهینه ممکن می سازد. هدف از مهندسی مخابرات، پرورش متخصصان در چهار زمینه اصلی این گرایش است شامل فرستنده، کانال ارتباطی، گیرنده و گسترش شبکه که گستره هر کدام عبارتند از:

فرستنده: شامل انواع سیستمهای تولید سیگنال و ارسال آن به آنتن.
کانال ارتباطی: خط انتقال شامل کابل ، فضای آزاد و …
گیرنده: شامل آنتن، نحوه دریافت، تشخیص و …

گسترش شبکه: مشتمل بر تعمیم خط ارتباطی ساده، ادوات سویچینگ ، ارتباط بین مجموعه کاربرها و …
مخابرات از دو گرایش میدان و سیستم تشکیل می شود. در گرایش میدان، دانشجویان با مفاهیم میدان های مغناطیسی، امواج، ماکروویو، آنتن و … آشنا می شوند.

در گرایش سیستم، طراحی سیستمهای مخابراتی ، مودولاسیونها و دمودولاسیونها(تطبیق اطلاعات به کانال ارتباطی برای ارسال و دریافت) ،رمز کننده ها و آشکار کننده های اطلاعات، همچنین فلیترهای مختلف که می توانند امواج مزاحم یا پارازیت را از امواج اصلی تشخیص و آنها را حذف کرده و تنها امواج اصلی را آشکار کنند.
گفتنی است که امروزه با توسعه مخابرات بی سیم، ارتباط نزدیکتری بین دو گرایش میدان و سیستم ایجاد شده است. برای نمونه در گوشی تلفن همراه ما هم تجهیزات مربوط به مدارهای مخابراتی و هم تجهیزات مربوط به فرستنده و هم آنتن گیرنده را داریم. از همین رو یک مهندس مخابرات امروزه باید از هر دو گرایش بخوبی اطلاع داشته باشد تا بتواند یک دستگاه بی سیم را طراحی کند.

کارشناسی مهندسی برق

رشته مهندسی برق در مقطع کارشناسی دارای ۴ گرایش الکترونیک، مخابرات، کنترل و قدرت است. گرایش های فوق در مقطع لیسانس تفاوت چندانی با یکدیگر ندارند و هر گرایش با گرایش دیگر تنها در ۳۰ واحد یا کمتر متفاوت است. و حتی تعدادی از فارغ التحصیلان مهندسی برق در بازار کار جذب گرایشهای دیگر این رشته می شوند.

کارشناسی ارشد مهندسی برق – مخابرات (گرایش سیستم )

توانایی های مورد نیاز و قابل توصیه

دانشجوی برق باید ذهنی خلاق و تحلیل گر داشته باشد.
مهندسی برق نیز مانند مابقی رشته های مهندسی بر مفاهیم فیزیکی و اصول ریاضیات استوار است و هر چه دانشجویان بهتر این مفاهیم را درک کنند، می توانند مهندس بهتری باشند. در این میان گرایش مخابرات وابستگی شدیدی به فیزیک و ریاضیات دارد. دروس اصلی این رشته بخصوص در شاخه میدان شامل الکترومغناطیس و امواج می شود.
داشتن ضریب هوشی بالا و تسلط کافی بر ریاضیات، فیزیک و زبان خارجی از ضرورتهای ورود به این رشته است.
درسهای تخصصی مهندسی برق- مخابرات

از درسهای پایه و اصلی موثر در مهندسی مخابرات می توان به درسهای ریاضی مهندسی تجزیه و تحلیل سیستمها، مدارهای الکتریکی، الکترونیک و الکترومغناطیس اشاره کرد.

بعضی از درسهای تخصصی عبارتند از:

مخابرات ۲: شامل تجزیه و تحلیل و طراحی شبکه های مخابراتی دیجیتالی است. مطالب درسی با مروری بر تجزیه و تحلیل سیگنالها و سپس فرآیندهای تصادفی شروع شده و به دنبال آن به بررسی اجزای یک سیستم (مجموعه) مخابراتی دیجیتال در حالت کلی می پردازد و چگونگی بهینه سازی سیستم برای انتقال پیام با حداقل خطای ممکن را بررسی می کند.

میدان و امواج: درس میدان و امواج به بررسی رفتار امواج الکترومغناطیس در محیطهای مختلف طبیعت می پردازد. محیطها به قسمت های هادی و نیمه هادی و عایق تقسیم بندی شده و عوامل رفتاری امواج در این محیطها از قبیل اتلاف نیرو، انعکاس کلی یا شکست بررسی می شود.

الکترونیک ۳: مبحث اول این درس مربوط به پاسخ فرکانسی است که به طور اجمالی عوامل مربوط به کاهش بهره در فرکانسهای بالا و پایین (در واقع بالاتر و پایین تر از پهنای باند میانی) و روشهای به دست آوردن فرکانسهای قطع بالا و پایین را در تقویت کننده های ترانزیستوری مورد بررسی قرار می دهد. در مبحث دوم پایداری تقویت کننده های فیدبک مورد توجه قرار می گیرد.

مدارهای مخابراتی: درس مدار مخابراتی به بررسی ساختار و یا طراحی مدارهایی می پردازد که در فرکانسهای بالا کار کرده و یا به نوعی در ارسال پیام در گیرنده و فرستنده نقش دارند. در این درس ابتدا با نویزهای حرارتی، ترقه ای و … آشنا شده و راههایی برای محدود کردن نویز پیشنهاد می شود، سپس مدارهای تشدید و تبدیل امپدانس که به منظور انتقال حداکثر توان به کار می روند مورد بحث قرار می گیرد.

آنتن ها و انتشار امواج: این درس به بحث در مورد نحوه انتشار امواج الکترومغناطیسی می پردازد. مباحث مطرح شده در این درس به صورت نظری و عملی است، به عبارتی از نحوه تشعشع یک منبع الکترومغناطیسی ساده شروع کرده و با توسعه آن به مطالعه ساده ترین آنتن عملی می پردازد.

مایکروویو: این درس در ابتدا پس از تعریف محدود مایکروویو از نظر فرکانس و تقسیم بندی امواج مایکروویو به بررسی انتقال امواج با فرکانس بالا با حداقل تلفات در محیطهای مختلف می پردازد. سپس عناصر غیرفعال مایکروویو شامل تضعیف کننده ها، تغییر فازدهنده ها و کوپلرهای جهت دار معرفی می شود.

میکروپروسسور: این درس را به جرات می توان از جذابترین و پرکاربردترین درسهای برق دانست زیر در دنیای امروز که تمامی وسایل مکانیکی آنالوگ جای خود را به وسایل دیجیتالی می دهند، داشتن اطلاعات کافی در مورد نحوه کارپروسسورها از اولین نیازهای یک مهندس برق می باشد. با ترکیب مطالب این درس با هر کدام از درسهای دیگر می توان طرحهای بسیار جالب و پرکاربردی را طرح ریزی کرد.